Iốt và tình trạng thiếu iốt

I-ốt (iodine) là nguyên tố vi lượng thiết yếu – cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ mỗi ngày, nhưng thiếu lại gây ảnh hưởng nặng nề đến tuyến giáp, trao đổi chất, phát triển trí não và thần kinh, đặc biệt ở phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ 👶🤰.

Thực tế, rất nhiều người không nạp đủ i-ốt, nhất là người ăn ít cá nước mặn trắng và ít sản phẩm sữa. Đây là lý do ngày càng nhiều quốc gia, trong đó có Na Uy, cảnh báo nguy cơ thiếu i-ốt đang gia tăng.

📌 I-ốt là gì? (Iodine)

I-ốt là một loại khoáng chất thiết yếu mà cơ thể không tự sản xuất được, buộc phải nạp từ thực phẩm hoặc thực phẩm bổ sung 💊.

👉 Vai trò quan trọng nhất của i-ốt:

• Tham gia vào quá trình sản xuất hormone tuyến giáp T3 & T4

• Điều hòa trao đổi chất 🔥

• Ảnh hưởng đến tim mạch, tiêu hoá, năng lượng

• Cực kỳ quan trọng cho phát triển hệ thần kinh & trí não của trẻ em

❗ Thiếu i-ốt gây ra điều gì?

Khi cơ thể thiếu i-ốt, tuyến giáp phải hoạt động quá mức để tạo đủ hormone → dẫn đến:

• Bướu cổ (tuyến giáp phình to)

• Mệt mỏi, da khô, rụng tóc, tăng cân 🧏‍♀️

• Chậm phát triển trí não ở trẻ

• Ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi

• Giảm chuyển hóa, lạnh tay chân ❄️

👉 Nếu nghi ngờ thiếu i-ốt → liên hệ bác sĩ để xét nghiệm.

⭐ Tại sao I-ốt lại quan trọng?

I-ốt giúp cơ thể tạo ra hormone T3 và T4, đóng vai trò trong:
✔️ Điều hòa chuyển hóa
✔️ Kiểm soát năng lượng
✔️ Tăng trưởng & phát triển ở trẻ
✔️ Vận hành hệ thần kinh trung ương
✔️ Trao đổi chất của mọi tế bào trong cơ thể

🐟 Thực phẩm giàu I-ốt (nên bổ sung hằng ngày)

1️⃣ Cá biển nước mặn trắng – nguồn i-ốt số 1

🔹 Cá tuyết
🔹 Cá tuyết chấm đen
🔹 Cá minh thái
🔹 Cá lyre
🔹 Cá sei

µg là gì? 1µg bằng bao nhiêu mg?

👉 Hàm lượng i-ốt (trên 100g):

• Cá tuyết: 279 µg

• Cá tuyết chấm đen: 400 µg

• Sei: 272 µg

• Lyre: 696 µg

⚠️ Các loại cá béo không giàu i-ốt:

• Cá hồi (7 µg)

• Cá hồi vân (7 µg)

• Cá trích (16 µg)

• Cá thu (20 µg)

2️⃣ Sữa & sản phẩm từ sữa 🥛

Nguồn cung cấp i-ốt quan trọng nhất cho người Na Uy & nhiều quốc gia khác.

Hàm lượng i-ốt (100g):

• Sữa / sữa chua / phô mai tươi: ~15 µg

• Phô mai nâu: ~200 µg

• Phô mai vàng: rất thấp 27 µg

Lý do sữa chứa i-ốt: thức ăn của bò được bổ sung i-ốt → bài tiết vào sữa.

3️⃣ Trứng 🥚

• Trứng: 35 µg / 100 g

4️⃣ Rong biển & tảo biển 🌿 (Cẩn thận!)

Rong biển có hàm lượng i-ốt cực cao, đôi khi vượt ngưỡng an toàn → có thể gây thừa i-ốt.
⚠️ Không dùng thường xuyên nếu không biết rõ hàm lượng.

📉 Vì sao người hiện nay thiếu i-ốt nhiều hơn?

Ở Na Uy, từ thập niên 1990, lượng tiêu thụ sữa giảm, dẫn đến:

• Sữa & sản phẩm sữa chỉ còn cung cấp 37% lượng i-ốt (trước đây hơn 50%)

• Cá & hải sản cung cấp 22%

👉 Kết quả: thiếu i-ốt quay trở lại và gia tăng mạnh.

🤰 I-ốt đặc biệt quan trọng cho phụ nữ mang thai & cho con bú

Khuyến nghị bổ sung 150 µg/ngày nếu:

• Uống < 6 dl sữa/ngày dù có ăn cá trắng

• Hoặc ăn ít/không ăn cá trắng và uống < 8 dl sữa

⚠️ Thiếu i-ốt khi mang thai có thể ảnh hưởng:

• Phát triển của thai nhi

• Trí não trẻ

• Chậm phát triển nhận thức

⚠️ Không nên bổ sung quá 600 µg/ngày (gây hại).

💊 Liều khuyến nghị i-ốt theo độ tuổi

⚠️ Cẩn thận với rong biển & supplements từ tảo

Một số sản phẩm rong biển/tảo chứa lượng i-ốt cực lớn, có thể gây ngộ độc i-ốt.
Chỉ dùng khi biết rõ hàm lượng và theo chỉ dẫn chuyên môn.

☢️ Viên i-ốt dùng khi xảy ra tai nạn hạt nhân (khác hoàn toàn thực phẩm bổ sung)

• Liều cực lớn

• Chỉ dùng theo yêu cầu của cơ quan chức năng

• Chủ yếu dành cho trẻ em & phụ nữ mang thai khi có sự cố phóng xạ

‼️ Không dùng loại này như vitamin bổ sung hằng ngày.

✔️ 3 Mẹo đơn giản để đủ i-ốt mỗi ngày

1️⃣ Ăn cá trắng (tuyết, chấm đen, minh thái…) 1 lần/tuần
2️⃣ Dùng 3 phần sữa & sản phẩm sữa/ngày
3️⃣ Ăn thêm trứng để tăng lượng i-ốt tự nhiên

🧠 Kết luận

I-ốt là khoáng chất nhỏ nhưng đóng vai trò lớn trong sức khỏe tuyến giáp, trao đổi chất và sự phát triển của trí não. Trong bối cảnh nhiều người giảm tiêu thụ sữa & cá trắng, thiếu i-ốt là vấn đề đáng lo ngại. Việc hiểu đúng nguồn cung cấp i-ốt và bổ sung phù hợp sẽ giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Bạn có thể bổ sung i-ốt qua:

✔️ Thực phẩm tự nhiên
✔️ Thực phẩm bổ sung đúng liều
✔️ Theo dõi định kỳ nếu có nguy cơ thiếu