Collagen /ˈkɒlədʒɪn/ là cấu trúc chính protein trong không gian ngoại bào trong nhiều mô liên kết trong cơ thể. Collagen tồn tại ở khắp nơi trong cơ thể chúng ta với 70% của lớp hạ bì của làn da, 20% của xương, 50% của khớp, xấp xỉ 100% của giác mạc. Là thành phần chính của mô liên kết, nó là protein có nhiều nhất ở động vật có vú, tạo ra 25% đến 35% hàm lượng protein toàn cơ thể. Collagen bao gồm amino acid liên kết với nhau để tạo thành xoắn ba của các sợi kéo dài. Nó chủ yếu được tìm thấy trong các mô sợi như gân, dây chằng và da.
1. Collagen là gì?
Collagen là một trong thành tố quan trọng giúp xây dựng các khối xương, da, cơ, gân và dây chằng trong cơ thể. Ngoài ra, Collagen cũng được tìm thấy trong nhiều bộ phận khác của cơ thể như mạch máu, giác mạc và răng. Chúng ta có thể coi nó như là chất kết dính giữ tất cả những thứ này lại với nhau. Có ít nhất 16 loại collagen với bốn loại chính là loại I, II, III và IV. Chúng bao gồm:
- Collagen loại I. Loại này chiếm đại đa số collagen trong cơ thể và được tạo thành từ các sợi dày đặc. Có tác dụng cung cấp cấu trúc cho da, xương, gân, sụn sợi, mô liên kết và răng.
- Collagen loại II. Loại này được tìm thấy trong sụn đàn hồi, có tác dụng đệm cho khớp.
- Collagen loại III. Có vai trò trong việc hỗ trợ cấu trúc của cơ, cơ quan và động mạch.
- Collagen loại IV. Loại này có nhiều trong các lớp da.
Khi già đi, cơ thể sản xuất collagen ít hơn và chất lượng thấp hơn. Một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy là làn da trở nên kém săn chắc và mềm mại. Sụn cũng yếu dần theo tuổi tác.
Collagen là một trong thành tố quan trọng giúp xây dựng các khối xương, da, cơ, gân và dây chằng trong cơ thể.
2. Các chất dinh dưỡng giúp tăng sản xuất collagen
Tất cả collagen bắt đầu dưới dạng procollagen. Cơ thể tạo ra procollagen bằng cách kết hợp hai axit amin là glycine và proline. Quá trình này sử dụng vitamin C. Bạn có thể giúp cơ thể sản xuất loại protein quan trọng này bằng cách bổ sung nhiều chất dinh dưỡng sau:
- Vitamin C. Vitamin C là chất có nhiều trong trái cây họ cam quýt, ớt chuông và dâu tây.
- Vitamin C giúp cải thiện chức năng tổng thể của não
- Vitamin C giúp cơ thể tạo ra procollagen.
- Proline. Proline là chất có nhiều trong lòng trắng trứng, mầm lúa mì, các sản phẩm từ sữa và nấm.
- Glyxin. Glyxin có nhiều trong các loại da động vật như da lợn, da gà và các loại thực phẩm chứa protein khác nhau.
- Đồng. Đồng được tìm thấy trong thịt nội tạng, hạt vừng, bột ca cao, hạt điều và đậu lăng.
- Ngoài ra, cơ thể cũng cần protein chất lượng cao chứa các axit amin cần thiết để tạo ra protein mới. Chúng được tìm thấy trong thịt, hải sản, sữa, các loại đậu và đậu phụ.
3. Những thứ làm hỏng collagen
- Đường và tinh bột có thể cản trở khả năng tự phục hồi của collagen. Do đó, hãy hạn chế tối đa việc tiêu thụ thêm đường và tinh bột.
- Nhận quá nhiều ánh nắng mặt trời. Bức xạ của tia cực tím sẽ giảm sản xuất collagen, vì vậy, bạn nên hạn chế tiếp xúc quá lâu với ánh nắng mặt trời. Hút thuốc cũng làm khả năng giảm sản xuất collagen.
- Collagen được tìm thấy trong các thức ăn có nguồn gốc từ động vật. Ví dụ, nó được tìm thấy nhiều trong da gà, da lợn và nước hầm xương được làm bằng cách đun sôi xương gà và các động vật khác.
- Bệnh về da do ánh nắng mặt trời
- Bức xạ của tia cực tím sẽ giảm sản xuất collagen, vì vậy, bạn nên hạn chế tiếp xúc quá lâu với ánh nắng mặt trời.
4. Uống collagen có tác dụng gì
Có hai loại collagen phổ biến là collagen thủy phân (collagen hydrolysate) và gelatin. Gelatin là sản phẩm của collagen sau khi được nấu chín. Trải qua quá trình nấu, các protein lớn đã được phá vỡ thành các peptit nhỏ và dễ hấp thụ hơn trong cơ thể. Không có nhiều nghiên cứu về chất bổ sung collagen, nhưng những nghiên cứu hiện có cho thấy một số hứa hẹn về lợi ích của collagen như:
- Tăng khối lượng cơ. Một nghiên cứu năm 2019 ở nam giới cho thấy sự kết hợp giữa chất bổ sung collagen peptide và rèn luyện thể lực sẽ làm tăng khối lượng cơ và sức mạnh hơn.
- Ngăn ngừa viêm khớp. Nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng bổ sung collagen có thể đóng một vai trò bảo vệ cơ thể khỏi sự phát triển và tiến triển của bệnh viêm khớp.
- Tăng độ đàn hồi của da. Những phụ nữ dùng chất bổ sung collagen cho thấy có sự cải thiện về độ đàn hồi và vẻ ngoài của da trong một nghiên cứu vào năm 2019.
Bổ sung collagen có thể mang đến một số lợi ích nhất định.
5. Sử dụng collagen
- Collagen peptide có dạng bột có thể dễ dàng kết hợp vào thực phẩm như trộn vào sinh tố, súp hoặc bánh nướng mà không ảnh hưởng đến kết cấu của chúng. Khi xem xét thực phẩm bổ sung collagen, bạn nên tìm nguồn chất lượng cao.
- Collagen có rất nhiều cách sử dụng, từ thực phẩm, làm thuốc đến sản xuất. Trong hàng nghìn năm, collagen đã được sử dụng để tạo keo. Trong thực phẩm, collagen được đun nóng dùng để làm vỏ cho xúc xích. Trong lĩnh vực y tế, nó được sử dụng làm chất độn trong phẫu thuật thẩm mỹ và băng bó vết bỏng nặng.
- Collagen cung cấp cấu trúc cho nhiều bộ phận trong cơ thể. Điều thú vị là nhiều loại thực phẩm và chất dinh dưỡng có thể giúp cơ thể tạo ra loại protein này. Ngoài ra, bổ sung collagen có thể có lợi trong việc cải thiện chất lượng da, chức năng cơ và giảm đau do viêm xương khớp.